रेग्मी मार्ग विपरीत दाहाल मुलुकमा १२ वर्षम्म सशस्त्र संर्घष्ाका मुख्य नेता हुन् । अन्य दलहरूस“ग १२ बु“दे सम्झौतामार्फ तत्कालीन राजाका अनुचित महत्त्वाकांक्षा चिर्दै मुलुकलाई लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको दिशा प्रदान गर्न उनले महत्त्वपर्ूण्ा योगदान गरेका हुन् । त्यसै भएर पनि ँजनयुद्ध’ कै क्रममा प्रजातन्त्रप्रति समर्पित थुप्रै नेपालीको हत्या उनको समूहबाट किन भयो भन्ने प्रश्न था“ती राखेरै सहकार्य अघि बढिरहेकै छ । उनको पछिल्लो उदार कदमले लोकतन्त्रवादीका रूपमा पहिचान कायम गरेकै परिणाम हो, संविधानसभा निर्वाचनमा उनको समूह मुलुककै ठूलो दलका रूपमा देखापर्नु । तर, के उनी शान्तिका निम्ति कुनै पुरस्कारका हकदार हुन् - त्यसभन्दा बढी आजीवन गान्धीवादलाई आफ्नो मार्ग बनाएका रेग्मीजस्ता नेताको नाममा राखिएको शान्ति पुरस्कार उनलाई प्रदान गर्दा केही  प्रश्न उठ्नु स्वाभाविक छ ।

माओवादीले बृहद् शान्ति सम्झौतामार्फ सशस्त्र लडाकुलाई शिविरमा राख्ने र हतियार बुझाउने निर्ण्र्ाागरे पनि हतियार र हिंसालाई पर्ूण्ातः अस्वीकार गरेका छैनन् । दर्ुइ  वर्षेखि जारी  शान्ति प्रक्रिया पर्ूण्ा सफल पार्न उनीहरूले अवरोध पूरै हटाएका छैनन् । हिंसालाई पर्ूण्ातः त्याज्य बनाउने, आफूले गरेका हिंसाप्रति क्षमायाचना गर्ने र समाजमा पुनः मेलमिलाप कायम गर्न क्षमाशीलता हासिल गरिसकेका छैनन् । राजनीतिक रूपमा सबभन्दा ठूलो दलका नाताले उनीहरू सरकारको नेतृत्व गर्न जा“दैछन् तर हतियारउन्मादले भरिएका अभिव्यक्तिबाट आफूलाई अलग राख्न सकिरहेका छैनन् ।

राणा शासनको अन्त्यनिम्ति उनकै साथीहरूले हतियार उठाएको बेलासमेत रेग्मीले आफूलाई त्यस कदमको विपक्षमा राखेका थिए । अर्कातर्फ राष्ट्रसंघले अनुगमन गरिरहेको माओवादी सेनाको क्यान्टोनमेन्टभित्रै समेत लगेर व्यवसायी मार्ने र त्यसका मतियारहरूलाई प्रहरीमा बुझाउन पनि उनको दल तयार भएको छैन । रेग्मी प्रतिष्ठानले दिगो शान्ति स्थापनामा महत्त्वपर्ूण्ा योगदान पुर्‍याएबापत दाहाललाई स्वर्ण्ााक्षर अंकित कलात्मक प्रशस्तिपत्र र एक लाख रुपैया“सहित सम्मानित गर्ने उल्लेख गरेको छ । ँजनयुद्ध’ क्रममा मारिएका प्रत्येकको कसुर के थियो भन्ने छानबिन र्सवमान्य सत्यनिरुपण आयोग अझै  गठन भएको छैन ।

कुनै पनि दल निर्वाचनमा सफल वा असफल हुनु लोकतन्त्रमा सामान्य प्रक्रिया हो । तर सम्भावित सत्ताकै नजिक हुने लिप्सामा शान्ति पुरस्कार प्रदान भएको देखिन पुगे त्यसले स्वर्गीय रेग्मीप्रति समर्पित संस्थाको अवमूल्यन गर्नेछ । पुरस्कार दिने संस्था र त्यसको निर्ण्ाायक समितिको नेतृत्व गर्ने  व्यक्ति हालै -संविधानसभा निर्वाचनअघि) माओवादीमा प्रवेश गरेको बुझ्नेहरूले पुरस्कारको रहस्य सहजै अनुमान गर्न सक्छन् । अहिंसावादी राजनीतिज्ञको नाममा स्थापित पुरस्कार माओवादी प्रमुखले पाउन नहुने भन्ने होइन । माओवादीलाई  उदार लोकतान्त्रिक बहुलवादी समाजको एक प्रतिस्पर्धी  दलका रूपमा रूपान्तर गर्ने  र राजनीतिमा हिंसालाई पर्ूण्ातः त्याज्य तुलाउन सकेको दिन दाहाल निश्चयै कुनै पनि शान्ति पुरस्कारका स्वाभाविक हकदार हुन सक्नेछन् ।

(Kantipur editorial)

माओवादी कुटाइबाट मादिराम्बेनीका नवीन दाहाल, रोशन दाहाल, महेश दाहाल, सुमन दाहाल र भोजपुरका मोहन गुरुङ  घाइते भएका हुन् । उनीहरू सबै २० देखि २२ वर्षा हुन् । घाइतेमध्ये नवीनको अवस्था गम्भीर छ । घाइते रोशन दाहालका अनुसार घाइतेको स्थानीय स्वास्थ्य चौकीमा उपचार भइरहेको छ । नवीनलाई उपचारका लागि सदरमुकाम ल्याइ“दैछ । मादिमूलखर्क चौकीबाट गएको प्रहरी टोलीलाई माओवादी कार्यकर्ताले आक्रमण प्रयास गरेका थिए । माओवादी धम्कीपछि घटनास्थलबाट प्रहरी पछि हटेको थियो ।

माओवादीले आइतबार बिहान स्थानीय नेपाल राष्ट्रिय निम्नमाध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक डमरु दाहालको घर घेराउको विरोध गरेको भन्दै अनेरास्ववियुका विद्यार्थीमाथि आक्रमण गरेको अनेरास्ववियुका अध्यक्ष्ँ एरबहादुर तामाङले बताए । मादी बहुमुखी क्याम्पसमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीले प्रअ दाहालमाथि भएको घटनाको विरोध गर्दै विज्ञप्ति जारी गरेका थिए । त्यसपछि माओवादीले आफ्ना सदस्यलाई कुटपिट गरेको अनेरास्ववियुले जनाएको छ ।

माओवादी र एमाले जिल्ला नेतृत्वबीच हिजो अपराह्न सदरमुकाम खा“दबारीमा भएको छलफलमा जिल्लामा एकअर्कामाथि आक्रमण नगर्ने र समन्वय गरी अघि बढ्ने र मादिराम्बेनी घटनालाई सामान्यीकरण गर्ने सहमति भएको थियो ।

सहमतिको १ घन्टा बित्न नपाउ“दै एमाले निकट विद्यार्थीलाई माओवादीले आक्रमण गरेको एमाले जिल्ला कमिटीले विज्ञप्तिमार्फ जनाएको छ । माओवादीका सचिव नवीन, एमालेका उपसचिव जेबी घिमिरे, सदस्य खड्ग र्राई र मुरारी खतिवडाबीच यस्तो सहमतिपछि आफ्ना कार्यकर्ता कुटिएको भन्दै एमालेले विज्ञप्तिमार्फ माओवादी व्यवहारको निन्दा गरेको

छ । कुटपिटको विरोधमा अनेरास्ववियुले आन्दोलन घोषणा गरेको छ । मादी क्याम्पस र विद्यालय सोमबार बन्द गरिए । स्थानीयले मादी बजारमा सोमबार दिनभर पर््रदर्शन गरे ।

नेपाल राष्ट्रिय निमाविका प्रअ डमरु दाहालले बालिकामाथि अभद्र व्यवहार गरेको भन्दै माओवादीले उनको घर घेरेका थिए । दाहाल सर्म्पर्कमा छैनन् । उनले दर्ुर्व्यवहार गरेको भनिएकी बालिकाले आफूलाई केही नगरेको भने पनि माओवादीले एमाले निकटका शिक्षक, विद्यार्थी र स्थानीयलाई कुटपिट गर्दै आतंकित पारिरहेको एमालेले जनाएको छ ।

'माओवादीबाट प्रेस असुरक्षित'

कास